Bayburt’ta kıvrak ve kentin sonuç tandır ustası olan 54 yaşındaki Recai Purutoğlu, babasından öğrendiği ve ata yadigarı mesleğini neşelendirmek için 44 yıldır aşkla, yorulmadan, bıkmadan çamura gestalt veriyor.
Babasının birlikte yetişen ve çocuk yaşlarda mesleği öğrenen Purutoğlu, meslekte 44 yılı geride bıraktı. Purutoğlu, zamanında insanların günlük yaşamında önemli yeri olan ancak yeni teknolojilerle kullanımı mütenakıs tandır yapımını, babasının vasiyeti konusunda devam ettiriyor.
8 asrı fazla atölyesinde anadan görme usullerle yaptığı ve geçmişin izlerini taşıyan tandırlar, sayıları az olsa birlikte Türkiye’deki kâh illerin yanında güçlükle dışından da alıcı buluyor.
2020 yılında kentte ve Türkiye’birlikte yılın ahisi seçilen Purutoğlu, ahilikle ait bilgiler vererek atölyesinin tarihinden bahsetti. Mütevazı atölyesinin 8-9 asra raci ayrımsız mazisi olduğunu belirten Purutoğlu, “Öncelikle gelmiş olduğunuz bu atölye Küçük Asya Selçuki Devleti vasıtasıyla müesses bire bir kardeş ocağı. 1200’lü yıllarda müesses, o günden bugüne kadar faaliyetini savaşlar hariç aksatmadan yürüteç tıpkı vadi. Benzeri zamanda ahilik teşkilatının bildirme erken kurulduğu yerlerden biri ve burası ayrıca kardeş ocağı. 8-9 asırlık aynı geçmişe ehil” şeklinde konuştu.
Ata yadigarı olan atölyede geçmiş yıllarda tandır, çanak-çömlekçilik ve tuğlanın yanında çini kabil bir nice umum üretimi işlerin yapıldığını rapor eden Purutoğlu, “Burada dönemin çinicilik, çömlekçilik, purutçuluk üzere zamanın şartlarına bakarak meslekler yapılmış. Çağ gelmiş ciddilik vakit kaybetmeden çanak çömleğe verilmiş, çağ gelmiş arzu reşit Erzincan’dan, Erzurum’dan, Samsun’dan nahiye memleketlerden siparişler mevrut. Devir gelmiş çinicilik işlenmiş burada, gene tıpkı şekilde bölgeye seslenme etmiş bu gösteriş. Devir mevrut burası puruthane adına huruç. Burada tuğla, kiremit, kireç üretilmiş. Bayburtlu birlikte son kendisine burayı öyle agâh. Tuğlanın, kiremidin, kirecin, tandırın, küpün ve güvecin üretildiği yer diye akıllarda kaldı” ifadelerini kullandı.
“Rum’nun ilk fabrikası”
Dedelerinden mütezayit atölyenin yüzyıldır varlığını sürdürdüğünü, mesleğin ise dededen toruna kuşaktan kuşağa aktarıldığını sözlerine ekleyen Purutoğlu, şu zaman takkadak tandır yaptıklarını belirtti. Önceki dönemlerde atölyede 400-500 kişinin larp çalıştığını vurgulayan Purutoğlu, “Anca ahit reşit kim bize anlatılan burada 400-500 dirilik çalışmış. Küçük Asya’nun geçmiş fabrikası tıpkısı zamanda. 30 kuşağı geçmiş ayrımsız mazisi var, bizim familya eliyle devam eden ayrımsız iş. Burada kısaca 500 güç birlikte istihdam edilmiş, hepsi burada çalışmamış arazi eden ayrı, dağda arazi çıkaran, odununu taşıyanlar, taşı dağdan söküp getirenler derken 500 kişiye tekamül fail aynı mücahede de gerçekleşmiş burada” sözlerini kullandı.
Dedelerinden mütezayit atölyenin yüzyıldır varlığını sürdürdüğünü, mesleğin ise dededen toruna kuşaktan kuşağa aktarıldığını sözlerine ekleyen Purutoğlu, şu zaman çabucak tandır yaptıklarını belirtti.
“Maziden aldığımız bayrağı, atiye ulaştırmak istiyoruz”
Atölyeyi güçlü müzeye çevirerek gelecek nesillere para aktarımı düşüncesinin olduğunu kaydeden Purutoğlu, “Dedelerimizden aldığımız bayrağı, yani şöyle diyelim eskilerin tabiriyle maziden aldığımız bayrağı, atiye duyurmak istiyoruz. Bunları da yapmayı canı samimi istiyoruz. Küpüydü, güveciydi, çanağıydı, çömleğiydi bunları da imal almak istiyoruz. Burayı ayrıca biz derleme müze değil üstelik hayatiyetli müze fayrap etmek istiyoruz. Çarkıyla, tornalarıyla, fırınlarıyla yapmayı tasarlıyoruz. Bunu bile yeni nesile yansıtmak istiyoruz. Bura adeta özlük başına benzeri meslek diyebiliriz. İnşallah Tanrı bize okazyon verir, bunları yapabiliriz” diye niteleyerek konuştu.
Öte yandan Purutoğlu, tandır yapımında beğenilen toprağın özel olduğunu ve Bayburt’un kâh köylerinden bu toprağı temin ettiğini anlattı. Muhtelif aşamalardan geçerek tamamen anadan görme yöntemlerle ve el emeğiyle yapılan aynı tandırın 4 ila 6 günde fakat tamamlanabildiğini aktardı. – BAYBURT
