SEYFİ ÇELİKKAYA

Yozgat Bozok Üniversitesi Kültür Fakültesi Akademisyen Prof. Dr. Belgin Coşge Şenkal, Yozgat’ın anif iklim koşullarının tıbbi aromatik bitkilerin içerisindeki enerjik maddeleri olumlu yönde etkileyerek kalitesini artırdığını söyledi. Havza çiftçisinin almaşık işaret olarak tıbbi aromatik bitkilere yönelebileceğini belirten Şenkal, “Yozgat’ın önemli benzeri potansiyeli var tıbbi aromatik nebat yetiştiriciliği açısından” dedi.

Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesinde 2020 yılında kurulan Tıbbi ve Hoş Kokulu Bitkiler Araştırma Geliştirme ve Uygulama Merkezi’nde, Yozgat yöresinde tıbbi ve aromatik bitkilerle ilgili bilimsel çalışmalar yapılıyor. Tıbbi ve aromatik nebat yetiştiriciliği üstüne Yozgat Halk Yetişek Müdürlüğü ile ortaklaşa açılan kurslarda akademisyenler yoluyla kursiyerlere tıbbi aromatik bitkiler konusunda eğitim bilimi veriliyor.

“ÖNCELİKLİ NAMINA FARKLI BİTKİLER ÜZERİNE DENEMELER KURDUK”

Yozgat Bozok Üniversitesi Tarım Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal, yürüttükleri alışmalarda havza ekolojisine makul mütenavip tıbbi ve hoş kokulu nebat yetiştiriciliği üzerinde yoğunlaştıklarını belirterek, “Buraya başmaklık yerine ne bitkileri yetiştirebiliriz? Soylu Erki kendisine hangi bitkilerin tarımı yapılabilir? Onlarla ilgili uygulama alanlarımızda üretici çalışmaları yapıyoruz. Bu icraat kapsamında, rüçhan kendisine ayrımlı nebatat üzerine denemeler kurduk” dedi.

“YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR POTANSİYELİ VAR”

Şenkal, adaçayı, melisa, lavanta, kekik kadar nebatat üstünde çalıştıklarını, bire bir zamanda de majör bahar bitkileri kendisine kullanabilen çemen, kurs otu kabilinden bitkilerin yetiştiriciliğini üstelik yaptıklarını aktardı. Şenkal, şöyle konuştu:

“Yozgat’ın yüce bire bir potansiyeli var tıbbi hoş kokulu nebat yetiştiriciliği açısından. Bir Nice bitkide, özellikle tarla tarımı söz konusu olduğunda birçok bitkide verim dolay plandadır. Bitkilerde verim kocaman ancak bizim bitkilerimiz, alelhusus tıbbi aromatik bitkilerde verimden artma kalite berenarı mefret. Zira siz haddinden fazla makro tıpkı ürün alabilirsiniz, erdemli mahsul alabilirsiniz ancak kalitemiz faziletkâr değilse, galiba tıpkısı kaliteyi yakalayamamışsanız ürünü pazarlama şansınız hemen alelacele yok. Yozgat’ın ekolojisi bu anlamda oldukça makro ayrımsız avantaj, bire bir artı adına karşımıza çıkıyor. Bulunan ekolojik koşullar haddinden fazla anif, sert bire bir iklime erbap. Bu anif abuhava koşulları, tıbbi hoş kokulu nebatat dediğimiz bitki grubunun içerisindeki deli dolu maddeleri, yani bitkinin kalitesini müspet yönde etkiliyor, deli dolu maddelerin artışına sebep oluyor. Zımnında daha kaliteli. Belki mahsul açısından mutedil iklimlere göre verim açısından onları yakalayamazsak birlikte nitelik itibarıyla bunu tolere edebiliriz. Daha faziletli birinci sınıf mahsulat yetiştirebiliriz. Bu anlamda çalışmalar yürütüyoruz. Hem verimine bakıyoruz hem nitelik içeriklerine bakıyoruz.”

“KIŞIN EKİLDİĞİ TAKDİRDE VERİMDE HADDINDEN FAZLA CİDDİ ARTIŞLAR MEYDANA GELİYOR”

Bölgede genel namına yaz döneminde tarım yapıldığını hatırlatan Şenkal, çemen ve kişniş kabilinden bitkilerin mütenavip namına kışlık kendisine yetiştirebileceğini, bununla ilişik kendisine bazı tecrübe ekimi çalışmaları yapıp sonuçlarını değerlendirdiklerini söyledi. Şenkal, “Biraz yıl sıkışık yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda, bu bitkilerin kışlık namına da şen tıpkısı şekilde ekimini yapabiliriz. Tığ biliyoruz kim birçok işaret yazlık olarak yetiştiriliyor. Kışın ekildiği takdirde verimde haddinden fazla alçak artışlar meydana geliyor. Nedeniyle çokça muhteşem benzeri üstünlük namına karşımıza çıkıyor. Kışlık ekincilik dahi yapabiliyoruz. Bölge çiftçisi, mütenavip adına tıbbi bitkilerin yetiştiriciliğine eğilebilir. Örneğin kekiği çok rahat bire bir şekilde kol yetiştirebilirler. Melisa tarımı yapılabilir, bunun üzere bu minval nebatat yapılabilir amma söz gelimi ilk kitapta toprak çiftçisi, alelhusus kıtipiyoz üreticilerimiz için amiyane ölçekli bahar gayeli bahar üretimi, bahar bitkisi olarak bunların tanımına başlanabilir” diye konuştu.

“HANGİ ZAMANDA NASIL EKİM YAPABİLİRLER? EKİM ZAMANINI NASIL AYARLAYABİLİRİZ? BUNUNLA İLGİLİ BİR BİLGİ ALIŞVERİŞİ YAPABİLİRİZ”

Çiftçinin tıbbi aromatik bitki ekimlerinde önceki sene istenilen düzeyden verim alınamamasının normal olduğunun altını çizen Şenkal, “Ama 2’nci, 3’üncü yıllarda verim artışı sağlanacaktır. Dolayısıyla bu hat bitkilere bayağı ölçekli adına başlanılabilir. Şayet ki tohumları çoğaltılan çemen, çörek otu gibi veya kişniş kabilinden bitkilere bire bir eğilim yapılacaksa, bunların tarımı yapılacaksa bizimle irtibata geçilirse kışlık adına bunları elbette geliştirebilirler, hangi zamanda, nasıl ilk teşrin yapabilirler? Ilk Teşrin zamanını elbet ayarlayabiliriz? Bununla ilişkin bire bir hikmet alışverişi yapabiliriz” dedi.

SEKTÖRLERİN İHTİYAÇLARINA BAKARAK BİTKİ ÜRETİMİ

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Doku Kültürü Laboratuvarı’nda sektörlerin ihtiyaçlarına bitkisi üretimi çalışmalarını üstelik yürütülüyor. Nebat biyokütlelerinin ekonomiye kazandırılması temelinde nesiç kültürüne yönelik icraat kapsamında bitkinin hücre, nesiç yahut organlarından çoğaltım yapılarak reform yönetimi ile bakir tohumlar üretilebildiği kaydedildi.

Laboratuvarda kenevir ıslahı, tohumluk üretimi, kenevirin fide ile çoğaltımı ve medikal amaçlı üretimi kabil dayanabilen çokça çalışmaların yapıldığını bildiren Ziraat Fakültesi Akademisyen Doç. Dr. Behişt Yaman, “Aromatik nebatat üstünde, doku kültürü üretimi üzerinde çalışmaktayım. Falsolu düzlem yetiştiriciliğine maruz kalmadan, oda koşullarında dahi bitki içerisindeki çalışkan maddeleri üretebiliyoruz. Bitkinin yaprağından, sapından yahut özge organlarını alarak doku kültürü yöntemiyle göze üzere, yani kargaşa dediğimiz yapıları üretip elan bilahare içerisindeki deli dolu maddelerin çabuk aynı şekilde üretimini sağlayabiliyoruz” diye niteleyerek konuştu.

“HEM SARI PİGMENT HEM ÜSTELIK KIMIZI PİGMENT ETKİSİNİ İNCELİYORUZ”

Tarım Fakültesi Asistan Dr. Tahsin Uskutoğlu üstelik aspir çiçeklerinden saf boya elde edilmesine müteveccih çalışmalar yürüttüklerini söyledi. Uskutoğlu, yaptıkları çalışmalar konusunda şu bilgileri verdi:

“Çok sakat zamanlardan beri aspir çiçekleri kullanılıyor. Bundan saf boya elde ediliyor, zerrin ve kırmızı. Demincek bunun üzerinde çalışıyoruz. Suda çözülebilen zerrin hasep iki değişik bitkiden elde ediliyor. Birisi zafran, birisi de aspir çiçeklerinden. Aspir çiçeklerinden elde edilen soluk pigment, gerçekte faziletkâr sıcaklıklarda safrandan edilen sarıdan henüz metanetli aynı pigment. Nedeniyle bununla ilişik çalışmalarımız var, değişik değişinim uygulamaları yaptık. Bunların aspir çiçeklerindeki hasep pigmentlerine etkisine bakacağız. Hem soluk pigment hem da kımızı pigment etkisini inceliyoruz.”