Seçme takvimi yaklaştıkça, tutum yönetiminden eleştiri adımlar geldi. İkili kur uygulaması ve KKM faizlerini başıboş bırakmak hangi kavrama geliyor? Erdal Sağlam DW Türki için yorumladı. Forma Bankası yıl esasen bu yana küsurat döviz talebi ve bunun yarattığı düzey baskısından çekindiği amacıyla, daim bakir önlemler alıyor. Bu tırsmak nedeniyle düzey korumalı mevduattaki (KKM) ürem sınırını yok etmek zorunda küsurat Hat Bankası, bununla birlikte yurda getirilecek dış satım dövizlerinin satın alınmasında prim uygulamasına geçerek, farklı kur uygulamalarına izin verilen “eğik düzem” tartışmalarına bozukluk oldu.

Bu kararlar hangi sonuçlara kere miftah?

Bu kararlar Gestalt Bankası’nın seçme öncesinde kurdaki baskının artacağından korktuğunu gösteriyor. Hamile seçim ekonomisi ve kredilerin açılması nedeniyle canlanan tüketime merbut adına ithalatın artması kaçınılmaz. Bunun cari açığı yükseltmesi bekleniyor. amma velakin önümüzdeki ayrımsız yılda ödenecek dış borçların toplamının 190 bilyon dolara çıkması, içerideki döviz talebinin domuzuna artmasına sebep olacak. beraber Rusya ile Suudi Arabistan ve Katar’dan geleceği söylenen dövizlerde bile aksamalar yaşandığı görülüyor. Döviz rezervlerinin baştan düşüş eğilimine girmesi dolayısıyla Suret Bankası, zayıf tutabilmek için rezervlerin mikro kalacağı korkusuna kapıldı.

Tüm bu gelişmelere, tutum yönetimine güvensizlik eklendiğinde, yakın seçimin birlikte etkisiyle dövize murat artmaya başladı. Cumhur Reisi Erdoğan’a, “Seçime büyüklüğünde kurları bu seviyelerde tutup enflasyonu düşüreceğiz” sözü veren Şekil Bankası yönetimi dövize olan talebin artmasıyla alay malay, seçime kadar kurlarda ani sıçrama yaşanıp tamlık planların suya düşmesinden çekiniyor. İşte serencam alınan kararların altında yatan temel etken bu korkudan kaynaklanıyor.

Eşkal yasakladığı şeye hastalık müsaade verdi?

Elan önce Minval Bankası”nın artması üzere avcı şerait uyguladığı KKM hacmini yüklenmek namına, “Opsiyonlu KKM” üzere yöntemlere başvuran bankaların bu girişimi Suret Bankası marifetiyle yasaklanmıştı. KKM hacminin azaldığını gören Tarz Bankası, yasakladığı bu yönteme yıl başının çabukça peşi sıra cevaz atfetmek zorunda kaldı. Buna rağmen KKM hesaplarında baştan maksut çoğalma sağlanamayınca bu kat geri açıklayan Pahalılık Raporu’yla gelişigüzel kullanılmamış önlem geldi. Kalıp Bankası bünyesindeki, yani dövizden bozularak oluşturulan KKM hesaplarındaki “düzey farkı fazlalık yüzde 3 repo” formülünden vazgeçildi. Artı 3 sınırını kaldıran Hat Bankası bankaların KKM’ye vereceği zait repo oranını başıboş bırakmış oldu. Alışılagelen TL yatırım hesaplarında repo oranlarının yüzde 30’lara kadar çıkmasına göz yumulurken, KKM’deki getiri oranlarının artmasının dahi önü açıldı. Ziraat Bankası Umumi Müdürü, KKM’deki repo oranlarının yüzdelik 15-17’ye kadar çıkacağı tahminini kamuoyuyla paylaştı. KKM hacmini bırakmak üzere antrparantez şirketlerin KKM hesaplarına muteber idrak muafiyeti genişletildi.

Katlı seviye mu, üçgen seviye mu?

Halbuki Suret Bankası TL mevduat faizlerinin, yüzdelik 9’a indirdiği siyasa faizine yakınsamasına çalışacağını elan geçmiş şişkinlik raporlarında belirtmişti. Buna fiyat bankacılar kurlar neredeyse sabit tutulurken TL faizlerine cızık konulması zımnında tasarrufçunun biçare kaldığını, dövize kaydığını söylüyorlardı. Kök maliyeti artıp itimat ürem oranları yükseleceği amacıyla önceden buna müsaade atfetmek istemeyen Merkez Bankası, böylece razı oldu. Bir başka deyişle mufassal süredir üzerindeki kısıtlamaları artırdığı bankacılık kesiminin şikayetlerini uymak zorunda kaldı. Bunun kredileri suratsız etkileyeceği üzere bir zamanda “mestur eli sıkı mal” anlamına geldiği konuşuluyor.

Döviz arzını gölge etmek üzere geçtiğimiz hafta, bankaların sıkı dışında tuttukları dövizleri yurda getirmeleri halinde yüzde 5 nema vereceğini duyuran Tarz Bankası, dün da dış satımcı ve turizmcilerin yüzdelik 40 döviz getirme şartının üzerinde döviz getirip TL’ye çevirmeleri halinde yüzdelik 2 oranında, “dövize dönüşüm desteği” vereceğini açıkladı. İhracatçılar tıpkısı süredir kurların çakılı kalmasından yakınıp, rekabet üzere TL’nin değerinin mevcut düzeye bakarak yüzdelik 15 civarında ayar kaybettirilmesini istiyorlardı. Şikayetler artınca Form Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu geçtiğimiz hafta ihracatçılarla bir güruh yaptı. İşte bu toplantının ardından yüzde 2’lik fark uygulanması kararı alındı.

Farklı düzem uygulaması ekonomiyi kuşkusuz etkiler?

Bu aplikasyon “piyasada farklı seviye uygulamaları” anlamına mevrut “kıvrım düzey” uygulaması olacağı için iktisatçılardan şişman tepki gördü. Tipik birkaç ümranlı ülke uygulaması olan bu yöntem, talih içre değişik seviye uygulamalarını beraberinde getirip, tam işleyişi bozan benzeri formül adına biliniyor. İhracatçı dövizine yüzde 2 prim verilmesini “katlı kur uygulaması” olarak gören iktisatçılar olduğu kadar, buna bütün adına katlı düzem denilemeyeceğini söyleyenler da var. Bankaların döviz gurur ve satış beyninde yüzdelik 2’ye vasıl yarkurul uyguladığını hatırlatan bazen iktisatçılar, bunun tıpkısı anlamda vezneci aracılık kaybını gelecek anlamına geldiğini söylüyor ve prim oranı elan faziletkâr olursa kıvrım kırat denebileceğini kaydediyorlar.

bu arada bazen iktisatçılar ise sene başından bu yana nakit para talebinin artması zımnında Tahtakale piyasasında kırat fiyatlarının daha efdal olduğunu hatırlatıp bunun aynen devam edeceğini belirterek, “Zaten ikili ayrımsız bina vardı, deminden üçlü seviye sistemi devreye girmiş oldu” yorumunu yapıyor.

Adına hangi denilirse denilsin; yanlış tutum ve akçasal politikaların sonucu hem dövize talebin durdurulamadığı hem birlikte seçim öncesinde değişik kesimlerin şikayetlerini düşürmek amacıyla kırat sisteminin bozulduğunu hikâyelemek kusurlu gayrimümkün.